Maddenin Hal Değişimi Konu Anlatımı

4. Ünite: MADDE ve DEĞİŞİM
1. Bölüm: Maddenin Hâl Değişimi

Maddeler kaça ayrılır?

Maddeler iki çeşittir:

1-) Saf madde (Örnek: Su)

2-) Saf olmayan madde (Karışım) (Örnek: Tuzlu Su)

Maddelerin kaç hâli/durumu var?

Maddelerin üç hâli var:

1-) Katı

2-) Sıvı

3-) Gaz.

Hâl Değişimi nedir?

þ  Maddenin ısı alarak/vererek bir hâlden başka hâle dönüşmesidir.

Maddenin hâl değişimleri nelerdir? 

1-) Erime

2-) Buharlaşma

3-) Süblimleşme

4-) Yoğuşma

5-) Donma

6-) Kırağılaşma

1-Erime

þ  Katının ısı alarak sıvı olması.

µ Isı alınır,

µ Belli bir sıcaklıkta başlar,

µ Sıcaklığı sabit kalır,

µ Sabit kalan bu sıcaklık değerine “erime sıcaklığı” deriz,

µ Erime sıcaklığı saf maddenin ayırt edici özelliğidir.

è Erime ve donma birbirinin tersi,

è Buzun erime sıcaklığı 0 °C’tur.

2-Buharlaşma

þ  Sıvının ısı alarak gaz olması.

µ Isı alınır,

µ Her sıcaklıkta gerçekleşir,

µ Sadece yüzeyinde gerçekleşir,

µ Sıcaklık artınca daha çok olur.

µ Yüzeyi artınca daha çok olur.

è Tuzlu sudan tuz elde etmede, reçel, salça, pekmez yapımında kullanılır.

Buharlaşmayı hızlandıran sebepler?

þ  Sıcaklık veya yüzeyin artması.

Kaynama ve buharlaşma birbirinden farklıdır.

Kaynama'nın özellikleri;

þ  Hızlı buharlaşma.

µ Isı alınır,

µ Belli bir sıcaklıkta gerçekleşir,

µ Sıvının her yerinde gerçekleşir,

µ Gaz kabarcıkları oluşur,

µ Sıcaklığı sabit kalır,

µ Sabit kalan bu sıcaklık değerine “kaynama sıcaklığı”deriz,

µ Kaynama sıcaklığı saf maddenin ayırt edici özelliğidir.

è Deniz seviyesinde su 100 °C de, etil alkol 78 °C de kaynar.

Kaynama ve Buharlaşma arasındaki farklar

3-Süblimleşme

þ  Katının ısı alarak, direkt gaz olması.

µ Isı alınır,

µ Sıvı hâle geçilmez.

è Naftalin, iyot, kuru buz vb maddeler süblimleşir.

Not: Evde güve kovucu olarak kullanılan naftalin sağlık açısından tehlikelidir.

4-Yoğuşma (Yoğunlaşma)

Gazın ısı vererek sıvı olması.

µ Isı verir.

è Yağmur, sis, çiğ, buğulanma vb olaylar yoğuşmadır.

5-Donma

Sıvının ısı vererek katı olması.

µ Isı verir,

µ Erime ile donma sıcaklığı aynı,

µ Saf olmayan maddenin erime ve donma sıcaklıkları sabit değil,

è Saf madde olmayan (karışım) tuzlu suyun ve erime-donma sıcaklığı 0 °C’nin altındadır.

è Metaller önce eritilir sonra kalıplara dökülür ve en sonunda ise dondurularak kalıbın şeklini alması sağlanmış olur.

6-Kırağılaşma (Geri Süblimleşme)

þ  Gazın ısı vererek katı olması.

µ Isı verir.

è Soğuk havada araç, kaya ve ağaç üzerinde kırağı olayı gerçekleşir.

Su Döngüsü:

Ü  Suyun yeryüzü ile gökyüzü arasında dolanmasıdır.

Ü  Doğadaki su döngüsü, maddenin hâl değişimine en güzel örnektir.

Ü  Yeryüzündeki su, Güneş’in ısısıyla buharlaşarak bulut olur.

Ü  Bulutlardaki su yoğuşarak yağmur/kar/dolu olarak iner.

Dosyayı İndirmek İçin Buraya Tıklayın.