Fen Bilimleri 6.Sınıf 4.Ünite Konu Anlatımı

4.Ünite: MADDE VE ISI Konu Anlatımı Pdf

Madde Nedir?

þ  Kütlesi ve hacmi olan. 

Maddenin Yapısı Nasıl?

µ Tanecikli yapıdan oluşur,

µ Tanecikler arasında boşluk var,

µ Boşluk miktarı, hâline göre

þ  “ Katı < Sıvı < Gaz ” olarak değişir,

µ Katı è   Sıkıştırılamaz,

µ Sıvı   è   Sıkıştırılamaz,

µ Gaz   è   Sıkıştırılır,

µ Bütün tanecikler hareketli,

µ Hareketi, hâline göre değişir.

Hareket Çeşitleri Nelerdir?

µ Titreşim hareketi: Taneciklerin bulunduğu yerde

è sağa – sola,

è yukarı – aşağı ve

è öne – arkaya hareket etmesi.

µ Öteleme hareketi (Yer değiştirme): Taneciklerin yer değiştirmesi.

µ Dönme hareketi:Kendi ekseni etrafında hareket.

Maddenin Hâllerine Göre Yapıyı Karşılaştırma

Hâl Değişimi Maddenin Taneciklerini Nasıl Etkiler?

Hal Değişimlerini Hatırlayalım!

Hal Değişimi Tablosu

Hâl değişimi sırasında:

µ Taneciklerin yapısı değişmez,

µ Taneciklerin

è arasındaki boşluk ve

è hareketliliği değişir.

Hal değişimi sırasında taneciklerin hareketi

Kütle?:

Madde miktarı.

Hacim?:

Maddenin kapladığı yer.

Ayırt Edici Özellik?: Maddeleri birbirinden ayırt etmemizi sağlayan özellik.

Yoğunluk Nedir?

þ  Birim hacimdeki kütle miktarı.

Yoğunluk Nasıl Bulunur?

þ 



Kütlenin hacme bölünmesi.

Yoğunluk formülü

Yoğunluk Birimi Nedir?

þKütleyi gram (g), hacmi de santimetreküp (cm³) olarak alınca yoğunluğun birimi “ g/cm³ ”. 

µ Maddenin miktarına bağlı değil.

µ Maddenin cinsine bağlı.

Yoğunluk birimi

Örnek Deney: “Taşın Özkütlesi?”

µ Dereceli silindir, su, taş ve terazi kullanılarak özkütleyi bulmak:

1-) Dereceli silindire su konur,

2-) Suyun seviyesi işaretlenir,

3-) Su dolu silindire taş konur,

4-) Suyun seviyesi işaretlenir,

5-) Her iki seviyenin farkı alınır ve bu fark hacmi verir,

6-) Terazi ile taşın kütlesi ölçülür,

7-) Kütle ve hacim bölünür.

Yoğunluk, Ayırt Edici Özellik mi?

Saf maddeler için ayırt edici.

Cisimlerin Sıvı İçindeki

µ Batma ve Yüzme Durumları Yoğunluklarıyla İlişkilidir

Batma ve Yüzme

Sıvıların, Yüzme - Batma Durumlarıyla Yoğunlukların Karşılaştırılması

Su ve zeytinyağı

µ Birbiri içerisinde çözünmeyen sıvılar karıştırıldığında;

þ  yoğunluğu çok olan sıvının altta,

þ  yoğunluğu az olan sıvının da üstte

olduğu katmanlar oluşur.

Suyun, Katı ve Sıvı Hâldeki Yoğunluklarının Canlı Yaşamına Etkisi

µ Sıvıèkatı olunca hacmi azalır,

µ Sıvı suèkatı olunca hacmi artar,

µ Hacmi artanın yoğunluğu azalır,

µ Bu nedenle buz, su içinde yüzer.

þ  Buz tabaka, göl ve denizlerde canlıların donarak yok oluşunu bir kapak gibi engellemiş olur.

þ  Soğuktan korunarak yok oluşu önlenen bu canlılarla beslenen canlıların da hayatları kurtarıldı.

µ Isı: Bir enerji türü.

µ Isı Alışverişi: Sıcaklıkları farklı maddeler/ortamlar arasında oluşan ısı enerjisi akışı.

µ Isı akışı, sıcak olandan soğuk olana doğru gerçekleşir.

µ Isı akışı, iki maddenin/ortamın sıcaklığı eşit olanca durur.

µ Isı alan taneciklerinin hareketi artar, ısı veren taneciklerin hareketi ise azalır.

Isı İletimi Nedir?

þ  Isının bir noktadan başka bir noktaya maddenin tanecikleri tarafından taşınması.

Örnek Deney:

Isı iletimi deneyi

µ Sırasıyla L, M ve N iğnelerinin düştüğünü gözlemleriz.

µ Isının tanecikler tarafından bir noktadan diğerine taşındığını tespit etmiş oluruz.

 

Isı İletimine Göre

Maddelerin Sınıflandırılması?

µ Isı İletkeni: Isıyı çok ileten

µ Isı Yalıtkanı: Isıyı az ileten

µ Isı yalıtkanı, ısıyı az ilettiği için geç ısınır ve geç soğur.

µ Isı yalıtkanları da kendi içlerinde biri diğerinden daha iyi yalıtkan olur.

Isı iletkeni ve Isı yalıtkanı maddeler

Örnek Deney:

Isı iletkeni ve Isı yalıtkanı maddeler deneyi

µ Mumların düşme süreleri farklı olur,

µ Farklı maddelerin ısıyı farklı ilettiğini tespit etmiş oluruz.

 

Isı Yalıtımı Nedir?

þ  Sıcaklıkları farklı iki ortam/madde arasındaki ısı alışverişini engellemek.

µ Amaç, maddenin/ortamın ısısını korumak,

µ Yalıtım için ısı yalıtkanı olan malzemeler seçilir,

µ Hava, ısı yalıtkanlığı fazla olan maddelerden biridir,

µ Boşluklu olan ısı yalıtım malzemesi, boşluklarındaki hava nedeniyle daha iyi yalıtım sağlar.

Isı Yalıtımının Faydaları

µ Isıtma veya soğutma amaçlı olarak kullanılan enerjinin tüketimini azaltır,

µ Yakıt ve elektrik gibi enerjileri daha az kullanacağımız için aile ekonomisi kazanç sağlar,

µ Enerji tüketiminin azalması ile ülkemizin yurtdışından aldığı yakıt da azalacağı için ülke ekonomisi kazanç sağlar,

µ Yakıtların az kullanılmasını temin ettiği için çevrenin zarar görmesini de engellemiş olur.

 

Binalarda Isı Yalıtımı

Binada ısı akışının çok olduğu yerler:

Binalarda Isı Yalıtımı

Binada yalıtım yapılacak yerler:

µ Çatı,

µ Dış cephe duvarları,

µ Pencere ve kapı kenarları,

µ Bina boşlukları ve bitişik duvarlar,

µ Bölümleri ayıran duvarlar,

µ Bodrum ve kiler,

µ Yer döşemeleri.

Isı yalıtım malzemeleri seçilirken aranması gereken özellikler:

µ Kullanılacağı alana uygunluk,

µ Hafif, kolay taşınır ve dayanıklı,

µ Suyu tutmayan,

µ Çürümeye karşı dayanıklı,

µ Yanmaya karşı dayanıklı,

µ Uzun ömürlü,

µ Böcek ve bakteri barındırmayan,

µ Canlı sağlığına zararsız,

µ Ortamın sıcaklığına uygun,

µ Ekonomik ve kolay temin edilir.

Bazı yalıtım malzemeleri:

µ Cam yünü,

µ Silikon yünü,

µ Taş yünü,

µ Ahşap,

µ Plastik köpük (strafor),

µ Volkan tüfleri,

µ Katran,

µ Mantar levhalar.

Isı Yalıtım Malzemelerini Karşılaştırma

Enerji Kaynakları

Enerji Kaynakları

Yenilenebilir Enerji Kaynağı?

µ Tükenmez,

µ Çevre kirliliğine yol açmaz.

Yenilenebilir enerji kaynakları

Yenilenemez Enerji Kaynağı?

µ Tükenir,

µ Yenilenmesi çok uzun sürer,

µ Çevre kirliliğine neden olur.

Yenilenemez Enerji Kaynakları

Yakıt Nedir?

þ 
Yandığında çevresine ısı enerjisi veren madde.

Yakıtlar

Katı Yakıtlar

Katı Yakıtlar

Maden Nedir?

þ  Ekonomik değeri olan kayaç.

Kömür?:

µ Bataklıklardaki bitki kalıntılarının uzun yıllar yeraltında kalmasıyla oluşur.

µ Kömür de bir maden.

µ Yerin altında uzun süre kalan kömür daha çok enerjiye sahip.

Kömür Çeşitleri

Antrasit?:

µ En uzun süre yeraltında kalan,

µ Enerjisi diğer kömürlerden fazla,

µ Koku ve duman çıkarmaz,

µ Pahalı,

µ Güçlükle tutuşur.

Sıvı Yakıtlar

þ  Petrol ve petrol ürünleri.

Petrol?:

µ Hayvan ile bitkilerin, deniz ve gölde çürümesi/fosilleşmesi,

µ Yeraltından ham olarak çıkarılır,

µ Fabrikada (=rafineride) işlenerek kullanılır hâle getirilir.

Petrolün rafineride ayrıştırılmasıyla:

Petrol Ürünleri

Mazot ve Benzin:

µ Taşıtlarda kullanılır.

Fuel-oil:

µ Kalorifer ve

µ Gemi yakıtı olarak kullanılır.

Gaz yağı;

µ Aydınlatma,

µ Isıtma – soğutma ve

µ Traktör yakıtı olarak kullanılır.

Gaz Yakıtlar

Gaz Yakıtlar

Doğal Gaz?

µ Yeraltındaki petrolün üzerinde,

µ Gaz karışımı,

µ Renksiz ve kokusuz.

µ En temiz fosil yakıt,

 

Hava Gazı?

µ Taş kömüründen elde edilir,

µ Aydınlatma için kullanıldı,

µ Günümüzde pek kullanılmıyor.

 

LPG (Likit Petrol Gazı)?

µ Pertolden elde edilir,

µ Renksiz ve kokusuz,

µ Pişirme, ısınma ve taşıtta kullanırız.

Fosil Yakıt Nedir?

þ  Bitki ve hayvan kalıntılarının milyonlarca yıl yer altında kalmasıyla oluşmuş yakıt.

Fosil Yakıtlar

Yakıtların Canlılara ve Çevreye Etkisi

µ Fosil yakıtın zararlı gaz atıkları havada birikerek

è hava kirliliğine,

è solunum hastalıklarına,

è asit yağmuruna,

è kuraklığa,

è canlıların yok olmasına ve

è kıtlığa sebep olur.

µ Fosil yakıt bazı şartlarda zehirler.

µ Odunun yakıt olarak kullanımı ormanı yok etmekte.

Asit Yağmuru Nedir?

Asit Yağmuru		Fosit Yakıtın Zararlı Gazları		Su
	=		+	Buharı (Bulutlar)

µ Toprak ve suyu kirletir,

µ Su ve toprak ile beslenen canlılar da zararlı maddeleri almış olur.

µ è Bina,

è araba ve

è tarihi eserin dışına zarar verir.

 

Sera Etkisi Nedir?

þ  Güneş ışınlarının atmosferden geçip Dünya’ya ulaştıktan sonra uzaya geri dönmesinin havada biriken fosil yakıt gazları tarafından engellemesi.

Küresel Isınma Nedir?

þ  Sera etkisiyle dünyamızın daha çok ısınması.

µ Küresel ısınma

è buzulların erimesi,

è çölleşme ve

è mevsimlerin değişmesi gibi sorunlara neden olur.

µ Bu sorunlar da

è kuraklığa,

è canlıların yok olmasına ve

è kıtlığa neden olur.

 

Soba ve Doğalgaz Zehirlenmeleri

µ Fosil yakıtların tam yanmaması sebebiyle oluşan karbonmonoksit (CO) gazının solunum ile oksijenin yerini alması sonucu zehirlenme gerçekleşir.

Soba zehirlenmesinin sebepleri:

µ Uykudan önce yakıt eklenmesi,

µ Boru veya bacanın dar olması,

µ Kalitesiz ve yanlış yakıt seçimi,

µ Boru ve baca temizliğinin ihmali.

 

Soba zehirlenmesi önlemleri:

µ Boru ve baca geniş seçilmeli,

µ Boru ve baca doğru bağlanmalı,

µ Boru ve baca temizliği yapılmalı,

µ Fazla yakıtla içini doldurmamalı,

µ Üstten tutuşturulmalı,

µ Uykudan önce yakıt eklenmemeli,

µ Hava durumu takip edilerek yetkililerin ikazlarına uyulmalı,

µ Sobalı odada yatılmamalı,

µ Yatak odasına soba kurulmamalı,

µ Sobalı yer, havalandırılmalı,

µ Kaliteli ve doğru yakıt seçilmeli,

µ Gaz dedektörü kullanılmalı.

 

Doğalgaz zehirlenmesinin sebepleri:

µ Cihazın bulunduğu ortamda, yeterli oksijenin olmaması,

µ Havalandırmanın eksik olması,

µ Cihaz bakımının ihmal edilmesi,

 

Doğalgaz zehirlenmesi önlemleri:

µ Cihaz, yeterli oksijenin olduğu yere kurulmalı,

µ Havalandırma deliği açık olmalı,

µ Cihazı bir uzman kurmalı,

µ Cihazın kontrollerini yaptırmalı,

µ Mekan sık sık havalandırılmalı,

µ Gaz dedektörü takılıp, alarm sistemi kurulmalı.

Zehirlenme Belirtileri

Zehirlenme Belirtileri

Zehirlenme Olayında Sırasıyla Yapılacak İlk Yardım Uygulamaları

µ Yardıma giden kişi, zehirlenmeye karşı önlem almalı,

µ Camlar açılmalı veya kırılmalı,

µ Açık havaya çıkartılmalı,

µ Acil Yardım Servisi 112 ve doğalgaz kaynaklı ise Doğalgaz Acil Hattı 187 aranmalı,

µ Açık havada temiz hava alması sağlanmalı,

µ Elektrik sigortası kapatılmalı ve doğalgazlı ise vana kapatılmalı.

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Neden Tercih Etmeliyiz?

þ  Çevreye zararlı atık bırakmadığı için canlıları ve çevreyi olumsuz olarak etkilemez.

Dikkat!  Fosil yakıtı değil, yenilenebilir enerjiyi tercih edelim.

Pdf'yi İndirmek İçin Buraya Tıklayın

6.Sınıf Fen Bilimleri 4.Ünite Madde ve Isı Konu Anlatımı Pdf Önizleme